W ostatnich latach coraz więcej klientów indywidualnych, którzy zaciągnęli kredyty hipoteczne i mieszkaniowe w CHF, kwestionuje w sądach część lub całość umów, na podstawie których bank udzielił tych kredytów. Orzecznictwo w tej sprawie jest zróżnicowane, a wyroki są w większości niekorzystne dla banków. Wartość kredytów hipotecznych i mieszkaniowych udzielonych osobom fizycznym w CHF wynosiła 2,8 mld zł na koniec września 2023 roku, w porównaniu do 6,1 mld zł na koniec 2022 roku. Istnieje więc duże ryzyko prawne związane z tym portfelem kredytów, które może mieć wpływ na sytuację finansową Grupy mBanku.
Indywidualne sprawy sądowe
Na dzień 30 września 2023 roku toczyło się 21 750 indywidualnych postępowań sądowych wszczętych przeciwko mBankowi przez klientów w związku z umowami kredytowymi w CHF. Wartość roszczeń wynosiła 8 318,3 mln zł. Większość tych postępowań dotyczyła klauzul waloryzacyjnych i zawierała roszczenia dotyczące częściowej bezskuteczności lub częściowej nieważności umów kredytowych. Na dzień 30 września 2023 roku bank otrzymał 3 646 prawomocnych orzeczeń, z czego 3 536 było niekorzystnych. Większość tych wyroków doprowadziła do unieważnienia umowy kredytowej.
Pozew zbiorowy
Przeciwko mBankowi toczy się również pozew zbiorowy dotyczący klauzul waloryzacyjnych. Pozew ten został złożony przez Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Sądzie Okręgowym w Łodzi. Pozew zawiera alternatywne roszczenia dotyczące częściowej nieważności umów kredytowych lub orzeczenia, że postanowienia umowy dotyczące waloryzacji są nieważne. Sąd pierwszej instancji oddalił wszystkie roszczenia Powoda, jednak Sąd Apelacyjny zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania. Na dzień 30 września 2023 roku wysokość odpisów związanych z tym pozwem wyniosła 385,6 mln zł.
Propozycja Przewodniczącego KNF
Propozycja Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) dotycząca przewalutowania kredytów walutowych na złote polskie została ogłoszona w grudniu 2020 roku. Zgodnie z tą propozycją, kredyt indeksowany do waluty obcej zostałby zmieniony na kredyt w PLN oprocentowany stawką WIBOR 3M powiększoną o marżę stosowaną historycznie dla tego typu kredytów. Bank dokonał analizy kosztów związanych z realizacją tego planu, które wyniosłyby 4,0 mld zł w przypadku konwersji portfela aktywnego indeksowanego do CHF.
Program ugód
W celu załagodzenia ryzyka prawnego związanego z kredytami indeksowanymi do CHF, mBank rozpoczął program ugód dla kredytobiorców posiadających aktywny kredyt w tej walucie. Program ten polega na konwersji kredytu z franków szwajcarskich na złote polskie, wraz z umorzeniem części zadłużenia pozostałego do spłaty. Po konwersji klient może wybrać oprocentowanie kredytu (stałe lub zmienne) i korzystać z preferencyjnych warunków. Na dzień 30 września 2023 roku bank zawarł łącznie 9 943 ugody.
Wpływ ryzyka prawnego na sytuację finansową Grupy mBanku
Ryzyko prawne związane z kredytami indeksowanymi do CHF ma istotny wpływ na bilans i rachunek zysków i strat Grupy mBanku. Na dzień 30 września 2023 roku bank zarezerwował łącznie 385,6 mln zł na poczet pozwu zbiorowego oraz 8 318,3 mln zł na poczet indywidualnych postępowań sądowych. Wpływ realizacji planu konwersji na mBank szacowany jest na 4,0 mld zł. Bank podejmuje działania mające na celu minimalizację ryzyka prawnego i zapewnienie klientom korzystnych rozwiązań.
Podsumowanie
Ryzyko prawne związane z kredytami indeksowanymi do CHF stanowi istotne wyzwanie dla mBanku. Bank stara się skutecznie radzić sobie z tym ryzykiem poprzez rozpoczęcie programu ugód oraz analizę propozycji Przewodniczącego KNF dotyczącej przewalutowania kredytów. Mimo to, liczba indywidualnych postępowań sądowych wciąż rośnie, co może mieć negatywny wpływ na sytuację finansową Grupy mBanku. Bank podejmuje wszelkie działania mające na celu minimalizację ryzyka i zapewnienie klientom korzystnych rozwiązań.
