WIBOR to słowo doskonale znane wszystkim osobom w Polsce, które posiadają zobowiązania finansowe. Pod tym skrótem kryje się następująca nazwa: Warsaw Interbank Offered Rate i oznacza wskaźnik referencyjny, który ma duży wpływ na to, jak kształtują się przede wszystkim raty kredytów bankowych o zmiennym oprocentowaniu. Jego cechą charakterystyczną jest to, że nie pozostaje długo taki sam i jest ustalany właściwie codziennie na nowo. Gdy wzrasta, to samo dzieje się z ratami płaconymi przez kredytobiorców. Z łatwością można więc stwierdzić, że wskaźnik WIBOR jest dla nich niezwykle istotny i nie ma niczego dziwnego w tym, że od kilku miesięcy z zapartym tchem śledzą poziom wskaźnika oraz informacje dotyczące alternatywy, która ma go zastąpić.
Wskaźnik referencyjny WIBOR
Aby w pełni zrozumieć aktualną sytuację należy mieć świadomość tego, na jakiej podstawie ustalany jest WIBOR. Najprościej rzecz ujmując, jest to oprocentowanie pożyczek, których banki wzajemnie sobie udzielają, uzależnione w dużej mierze od okresu spłaty. Z tego powodu ten wskaźnik posiada kilka wariantów, do których należą głównie WIBOR 3M oraz WIBOR 6M. To wszystko jest jasne i zrozumiałe. Okazuje się jednak, że w rzeczywistości wygląda nieco inaczej. Ostatnimi czasy instytucje finansowe nie miały potrzeby zaciągania pożyczek międzybankowych.
Jak ustalana jest aktualnie wysokość stawki WIBOR?
W związku z tym oprocentowanie kredytów ustalano nie na podstawie rzeczywistych transakcji, a wyłącznie deklaracji, co wzbudza liczne kontrowersje. Głosy sprzeciwu i wątpliwości zapoczątkowały dyskusję na temat poszukiwania wskaźnika, który stanie się zamiennikiem tego obecnie stosowanego. Zdecydowano, że będzie to nowa stawka WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight). Co wiemy na jego temat?
Do jego obliczania posłużą transakcje Over Night zawierane nie tylko przez banki ale i przez rozmaite firmy oraz instytucje. Takich depozytów jest znacznie więcej, a pieniądz niemal nieustannie znajduje się w obiegu. Co za tym idzie, WIRON będzie miał prawdziwe odzwierciedlenie w sytuacji rynkowej i nie wzbudzi tak dużego sceptycyzmu jak WIBOR.
Warto przeczytać: Kto ustala WIBOR?
Dlaczego WIBOR znalazł się w ogniu krytyki?
Aktualnie używany wskaźnik nie stał się wrogiem publicznym nagle. Wręcz przeciwnie, krytykowany jest już od wielu lat i to nie tylko w Polsce. W Wielkiej Brytanii, a konkretniej w Londynie, posiada swój odpowiednik, czyli LIBOR. W 2012 roku udowodniono, że wiodące banki brytyjskie dopuszczały się manipulowania LIBOR-em przez pięć lat, celowo go zaniżając lub zawyżając tak, by czerpać z tego tytułu korzyści.
Ujawnienie tych danych stało się powodem wybuchu prawdziwego skandalu uznawanego za jedną z najgłośniejszych afer finansowych XXI wieku. Nieuczciwe banki ukarano, nakładając na nie grzywny opiewające na kilka miliardów dolarów. Manipulowano także wskaźnikiem EURIBOR obowiązującym w strefie euro. Konsekwencje z tego tytułu poniósł Deutsche Bank i Citigroup. To wszystko sprawiło, że nasz rodzimy WIBOR został wzięty pod lupę i poddany bacznej obserwacji. Szczególną uwagę wzbudził sposób jego obliczania.
Unijne rozporządzenie BMR nakazuje wyliczanie wartości na podstawie rzeczywistych transakcji, z możliwością wykorzystania samych deklaracji banków, jeśli żadne pożyczki nie zostały udzielone. Ta opcja sprawia, że WIBOR zaczął być określany jako fikcja i systematycznie zyskiwał kolejnych przeciwników. Negatywne nastawienie nasiliło się wraz z serią podwyżek stóp procentowych. Przed ich wprowadzeniem różnica między WIBOR 3M i WIBOR ON, który oznacza transakcje jednodniowe, wynosiła mniej więcej 0,3%. Wyższe stopy sprawiły jednak, że przekroczyła ona 1,5%, co stało się bardzo odczuwalne, zwłaszcza dla wszystkich kredytobiorców posiadających kredyty hipoteczne.
Czy wprowadzenie nowego wskaźnika ułatwi życie kredytobiorcom?
Obecnie trwają już prace mające na celu wprowadzenia reformy wskaźników referencyjnych i alternatywy WIBOR-u. Zajmuje się tym Narodowa Grupa Robocza składająca się z:
- przedstawicieli Ministerstwa Finansów
- reprezentantów banków
- członków Komisji Nadzoru Finansowego
- reprezentantów Polskiego Funduszu Rozwoju oraz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Cały proces wdrożenia indeksu WIRON zamiast WIBOR podzielono na kilka etapów tak, by zapobiec dezorientacji i chaosowi. Pierwszym z nich jest faza przygotowawcza przewidziana na obecny rok. Poczyniono już pierwszy krok – ustalono, że to nowy wskaźnik WIRON zastąpi WIBOR i wyznaczono grudzień na miesiąc, w którym będzie można go używać. W 2023 roku przyjdzie czas na fazę wprowadzania obejmującą udostępnienie produktów bazujących na wskaźniku WIRON.
Warto podkreślić, że banki będą mogły oferować je klientom równolegle z tymi, które są oparte na jego poprzedniku. Każdy będzie więc w stanie wybrać to, co będzie dla niego bardziej korzystne. Przewidziano także przeprowadzenie kampanii informacyjnej, w której społeczeństwu zostaną przedstawione najważniejsze informacje na temat dokonanych zmian wskaźnika WIBOR na WIRON. Kolejnym etapem, który rozpocznie się w 2024 roku jest faza wyprowadzania.
Będzie ona kładła nacisk na to, by uczynić WIRON dominującym elementem w umowach kredytowych udzielanych przez instytucje finansowe. Będą one przekonywały konsumentów dużą liczbą produktów z rozmaitych kategorii bazujących na WIRON-ie, a przy tym pozbywały się propozycji z oprocentowaniem ustalanym przy użyciu WIBOR-u. W taki oto sposób dochodzimy do etapu końcowego, którym jest faza finalizacji, jaka odbędzie się w 2025 roku.
To w niej WIBOR definitywnie przestaje być publikowany, a wszystkie umowy, które zawarto z jego uwzględnieniem są poddawane konwersji na wskaźnik WIRON. Nie da się ukryć – to duża zmiana.
Zamiana WIBOR na WIRON? Sporo niewiadomych i niepewność dotycząca przyszłości
Losy wskaźników decydujących o wysokości oprocentowania kredytów, a co za tym idzie, losów kredytobiorców, to gorący i niezwykle medialny temat. W związku z powyższym pojawia się sporo komunikatów, które nie zawsze są prawdziwe i rzetelne. Przykładowo, można usłyszeć, że WIRON zastąpi WIBOR już w styczniu przyszłego roku.
To mylne stwierdzenie, które nie jest poparte żadnymi konkretnymi danymi. Owszem, prawdopodobnie w 2023 r. banki stopniowo zaczną oferować pierwsze produkty stworzone z użyciem tego wskaźnika, jednak będą one dotyczyły nowo zaciąganych kredytów, a nie tych, które ktoś już posiada. Automatyczna zmiana nastąpi dopiero dwa lata później.
