ING Bank Śląski postanowił okresowo zawiesić udzielanie kredytów hipotecznych o zmiennym oprocentowaniu. Zawieszenie ma potrwać przez okres co najmniej pół roku. Istnieje prawdopodobieństwo, że decyzja ING zainspiruje inne banki komercyjne do pójścia w jego ślady. Poniższy artykuł skoncentruje się na wnikliwym omówieniu motywów tej decyzji i jej konsekwencji, a także szans na podobne decyzje w innych bankach.
Co skłoniło ING Bank Śląski do zawieszenia zmiennego oprocentowania?
Według specjalistów podstawowym czynnikiem miał być brak długoterminowego wpływu takiej decyzji na kondycję banku. Obecnie obserwowany jest mocny trend do sprzedawania mniejszej ilości hipotek jako takich. Ponadto wzrasta rynkowe znaczenie kredytów, których oprocentowanie jest jednolite przez cały okres kredytowania. Decyzja ING jest innowacją na polskim rynku bankowym. Ekonomiści na chwilę obecną nie potrafią jednoznacznie określić, w jaki sposób postąpią konkurenci innowatora. W chwili obecnej nie istnieje jeszcze dostateczna liczba przesłanek uprawniających do stosownych wniosków.
Niemniej sprzedaż kredytów hipotecznych o niestałym oprocentowaniu spadła o 1.2 miliarda złotych w okresie ubiegłych dwóch kwartałów. Jako przyczyny tego zjawiska można podać bez wątpienia coraz wyższą inflację i poziom stóp procentowych ustalonych przez Narodowy Bank Polski. Wobec wyższych kosztów utrzymania i kosztów pożyczonego kapitału kredyty znajdują się poza zasięgiem wielu osób.
Bank ING przed obecnym kryzysem notował bardzo dobre wyniki sprzedaży kredytów hipotecznych. Niemniej z racji wspomnianych wyżej okoliczności chwilowo nie może liczyć na odczuwalne zyski z tego produktu. Okresowe wycofywanie nieopłacalnych usług lub produktów to bardzo częsta praktyka rynkowa.
Dlaczego taka decyzja zapadła akurat teraz?
Obecnie czynnikiem generującym zmienność oprocentowania jest współczynnik WIBOR. Warsaw Interbank Offered Rate to oprocentowanie czysto hipotetycznego kredytu, jakiego mogłyby udzielić sobie nawzajem największe banki komercyjne w Polsce. Budzi on niemałe emocje wśród ekonomistów, kredytobiorców, bankierów czy prawników. Jego zmiany spowodowały wielokrotny wzrost rat wielu kredytów, a także serię pozwów przeciw bankom.
Obecnie WIBOR jest powoli wycofywany. Ma zostać zastąpiony przez współczynnik WIRON. Jest on współczynnikiem jednodniowym, bardziej dopasowanym do współczesnych trendów i wymogów. Z tego i innych względów kredyty hipoteczne o zmieniającym się oprocentowaniu stanowią zaledwie jedną trzecią kredytów sprzedanych przez ING w ostatnim czasie.
Spodziewane zyski ze sprzedaży hipotek to „zaledwie” kilkaset milionów złotych. Bank ING według specjalistów nie powinien w ogóle odczuć skutków swojego zawieszenia. Wręcz przeciwnie – może mu ono pomóc przeczekać nękające Polskę ekonomiczne turbulencje, a następnie pozwolić wejść na rynek w warunkach stosowania WIRON-u.
Właśnie taki cel w ostatni czwartek został ogłoszony przez ING. W połowie nadchodzącego 2023 roku kredyty o zmiennym oprocentowaniu powrócą do oferty ING Banku Śląskiego. Jednak o ich oprocentowaniu będzie decydował nowy współczynnik.
Co w międzyczasie?
Decyzja ING nie oznacza, że w ogóle nie będzie można uzyskać w nim kredytu hipotecznego. Do połowy 2023 roku kredytobiorcy mogą podpisać z nim umowy o kredyty hipoteczne o oprocentowaniu stałym. Produkty te cieszą się opinią bezpieczniejszych, zatem w warunkach pogarszającego się kryzysu gospodarczego wiele osób może zdecydować się na takie rozwiązanie.
Zawieszenie sprzedaży kredytów o niestałym oprocentowaniu ma wejść w życie od dnia siedemnastego grudnia tego roku. Z kolei od trzynastego grudnia w ofercie banku pojawią się zobowiązania o stałym oprocentowaniu.
Ogłoszone pół roku zawieszenia sprzedaży kredytów o zmiennym oprocentowaniu będzie de facto okresem przejściowym. Przygotowanie się na WIRON wymaga szeregu zmian w banku. Przede wszystkim zatrudnieni w nim specjaliści do spraw informatyki muszą dostosować systemy do nowego współczynnika.
Niemniej wysiłku czeka pracujących w ING Banku Śląskim prawników. Muszą oni przygotować nowe wzory umów dla kredytobiorców. Ponadto bank musi opracować nowe procedury udzielania kredytów. Uchybienia w nich, na przykład w obowiązku informacyjnym, są główną podstawą do pozwów sądowych o unieważnienie umów kredytowych.
ING zamknął trzeci kwartał kończącego się roku ze sprzedażą hipotek na poziomie 1.62 miliardów złotych. Aż 65% było oprocentowanych w sposób stały. W kwartale drugim ich udział był identyczny. Z kolei w kwartale pierwszym było to zaledwie 22%. Jak widać, mamy do czynienia ze wzrostem o czterdzieści trzy punkty procentowe.
Jak wygląda sytuacja w innych bankach komercyjnych?
Związek Banków Polskich dysponuje informacjami o wszystkich swoich członkach. Przekazał on, że aż 59.8% udzielonych w całej Polsce kredytówmiało oprocentowanie stałe. Najpopularniejszym okresem kredytowania jest pięć lat.
Jaka jest rola kredytów o zmiennym oprocentowaniu? Czy walka z WIBOR-em może mieć jakieś negatywne konsekwencje?
WIBOR jest stosowany nie tylko w kredytach. Można go odnaleźć w wielu innych instrumentach finansowych. Jednak coraz powszechniejsze staje się zjawisko podważania jego rzetelności. Zmusiło to Komisję Nadzoru Finansowego do zabrania głosu. Niedawno przypomniała ona, że nie udowodniono lub choćby uprawdopodobniono jednego przypadku manipulacji wskaźnikiem.
Dodatkowo w obronie WIBOR-u stanął Komitet Stabilności Finansowej dot. nadzoru makroostrożnościowego. W opinii tego organu dalsza kampania nienawiści względem WIBOR-u może negatywnie odbić się na stabilności i tak zachwianego systemu finansowego.
Podstawą do opinii Komitetu jest wzrastająca ilość negatywnych treści w mediach, a także powszechna praktyka pozywania banków o nieważność umowy. Komitet zwraca uwagę, że nie ma jakichkolwiek podstaw prawnych lub ekonomicznych do krytyki WIBOR-u. Co więcej, obarcza media winą za potencjalne komplikacje ekonomiczne wywołane nierzetelnymi artykułami na temat wskaźnika.
