Jaki wpływ na wysokość rat kredytobiorców będzie miała zmiana WIBOR na WIRON?
W bankach można już pytać o kredyty w złotówkach oparte o WIRON, wskaźnik mający zastąpić WIBOR. Na razie jednak tylko pytać, bo na wprowadzenie jest jeszcze za wcześnie, banki musza się do tego przygotować. Powstaje jednak pytanie, czy to rzeczywiście dobry krok ku obniżeniu dla kredytobiorców rat?
Rządowe decyzje
WIBOR jest wskaźnikiem, który od niemal 30 lat jest wyznacznikiem oprocentowania kredytów złotowych, w w tym hipotecznych. Premier zaś najpierw zapowiedział, a następnie powołał Narodową Grupę Roboczą, która w listopadzie wyznaczyła nowy wskaźnik o nazwie WIRON. Do zmiany doszło głównie przez wzgląd na rosnące raty kredytów, ale czy przyniesie to jakiś skutek?
WIBOR przestał się ludziom podobać ponieważ raty poszły silnie w górę i nawet pojawiają się już pozwy. Przy kredytach branych przy stopie procentowej NBP najniższej w historii, czyli 0,1 proc. obecnie kredytobiorcy płacą już raty dwukrotnie wyższe. Nie jest to jednak wina banków, ale podnoszonej stopy procentowej ze względu na rosnącą inflację, a i tak ekonomiści oskarżają rząd, że zabrał się za to zbyt późno.
Dlaczego WIRON, a nie coś innego?
Nie wiadomo dlaczego NGR z góry odrzuciła Wskaźnik Kosztów Finansowania. Ten jest uznany przez europejskich regulatorów za zgodny z prawem, a obliczający go Instytut Rynku Finansowego ma odpowiednią licencję. NGR nie podała przyczyny, natomiast plotki mówią o tym, że banki sporo straciłyby na WKF. Wskaźnik ten pokazuje bowiem, że koszt opłat za depozyty, jaki ponosi ponad 20 banków spółdzielczych jest o ponad 2 pkt proc. mniejszy od WIBOR. Oznacza to, ze klienci zyskaliby, a czyż nie taki był zamysł premiera?
NGR wybrała inaczej, czyli WIRON. Jest to o tyle dziwne, że GPW Benchmark opracowała następcę WIBOR, ale nie WIRON a stopę opartą na transakcjach zabezpieczonych, czyli podobna do wybranej przez Fed, SNB,a także Bank Anglii.
NGR napisała, ze indeks WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight) ma stać się docelowo kluczowym wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej. Dotyczyć ma m.in. kredytów, w tym hipotecznych, papierów dłużnych, czy w opłatach za zarządzanie ustalanych przez fundusze inwestycyjne.
Równoczesne funkcjonowanie WIBOR i WIRON?
Wbrew temu, co zapowiedział premier NGR nie zlikwidowała WIBOR-u, a przesunęła termin odchodzenia od wskaźnika o dwa lata. Jednak sprawa i tak nie jest przesądzona, ponieważ według prawa zamknięcie WIBOR musi się opierać o pewne podstawy. Na razie nie ma żadnych, NGR opublikowała więc w zamian tzw. mapę drogową, która ma doprowadzić do nieliczenia się WIBOR na rynku. Czy to unicestwi WIBOR? Niekoniecznie.
Wskaźnik WIRON nie jest idealny. Podobnie do WIBOR jest on bowiem naliczany od transakcji z tym samymi bankami, chociaż lista większych przedsiębiorstw i instytucji finansowych jest szersza. Jednak depozyty lądują w tych samych bankach, od których kwotuje się WIBOR.
Identycznie również przedstawia się rodzaj transakcji. Tak w WIRON, jak i W WIBOR są to w znakomitej większości transakcje overnight, czyli jednodniowe, ze śladowymi transakcjami długoterminowymi. WIRON 3M będzie więc wskaźnikiem estymowanym z identycznych transakcji wyliczanym matematycznie. Klientom banku nie sposób tego wytłumaczyć, podobnie zresztą jak nie potrafiono tego zrobić z WIBOR-em. Ponadto WIRON jest jeszcze bardziej skomplikowany.
WIBOR ogólnie odzwierciedla oczekiwania rynku co do stóp procentowych ustalanych przez RPP. Tego nie ma w WIRON, Różnica jest taka, że gdy rynek oczekiwał wzrostu stóp, kredytobiorca płacił wyższe raty niż stopy NBP i stąd pozwy w sądach. Przy WIRON-ie rosnące stopy NBP nie podniosą rat natychmiast, ale po jakimś czasie. Jednakże spadające stopy rat również nie obniżą i tylko czekać niezadowolenia kredytobiorców i pozwów sądowych na WIRON.
Jak to wygląda w symulacji?
Jak zachowywałby się WIBOR i WIRON (gdyby istniał) na podstawie danych GPW Benchmark gdyby brać pod uwagę na wyłącznie wartości overnight? Pod uwagę będą brane dwa okresy – wiosna 2020 roku przy gwałtownym spadku stóp NBP oraz listopad 2022 przy wyhamowaniu podwyżek.
Wiosna 2020 roku pokazuje niestabilność WIRON, a WIBOR idzie za obniżkami stóp. Listopad 2022 roku to z kolei WIRON wyraźnie niższy od WIBOR, ale wahania są większe w wypadku WIRON.
Średnio spread pomiędzy WIBOR a WIRON wynosił w tym okresie 0,431818 punktu procentowego, co daje korzyści dla kredytobiorców przy przykładowym kredycie na 200 ty.s zł ok. 800 zł rocznie. Jednak przy spadku stóp korzyść ta zniknie, a może nawet wyniknąć z tego strata. Gdy jednak o to zapytać administratora wskaźników odpowiedzi uzyskać nie sposób.
Wybór pomiędzy WIRON a WIBOR, czy nakaz?
Jak już wspomniano NGR nie wybrała wskaźnika WRR ON, również liczonego przez GPW Benchmark. To WRR ON, funkcjonujący np. w Szwajcarii i Wielkiej Brytanii, powstaje na podstawie transakcji zabezpieczonych. Stopy te zostały uznane we wspomnianych krajach jako rzeczywiście wolne od ryzyka. Jednakże są eksperci, którzy zauważają, że polski WRR ON osiąga wartości wyższe od WIRON, czego administrator wskaźników również nie potrafi wytłumaczyć.
Obecnie nie sposób doradzać klientom w kwestii dokonywania wyboru pomiędzy WIRON a WIBOR i nie wiedzą tego nawet specjalizujący się w rynkach finansowych prawnicy. Jednocześnie niektórzy zauważają, że przy bataliach sądowych trudniej będzie unieważnić kredyt oparty o WIBOR.
Reformę wprowadzono bez konsultacji i w pośpiechu, żeby zadowolić przysłowiowego Kowalskiego, a który i tak niczego z tego wszystkiego nie zrozumie. Banki podchodzą do niej z rezerwą, ponieważ nie widzą w niej sensu i może się okazać, że zwłoka banków nie spodoba się KNF, która ustawowo nakaże sprzedawać im kredyty oparte o WIRON. Jednocześnie banki odraczają wprowadzanie kredytów z WIRON o pół roku. Czyżby przewidywały, że nowy wskaźnik tego okresu nie przetrzyma, a rząd zastanowi się nad wprowadzeniem czegoś, co będzie przypominało wskaźniki funkcjonujące w stabilniejszych gospodarkach?
